( الصَومَعَـةُ والشُرفَـةُ الحَمْـراء) لنازك الملائكـة دراسـة وصفيـة تحليليـة فـي ضـوء نقـد النقـد

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

المستخلص

     تعد نازك الملائكة نموذجا فريدا على المستويين: الإبداعي، والنقدي، التنظيري، والتطبيقي كذلك، ويسعى هذا البحث إلى تقديم دراسة وصفية تحليلية في ضوء نقد النقد، لأحد منجزاتها النقدية، وهو كتاب( الصومعة والشرفة الحمراء دراسة نقدية في شعر علي محمود طه ) وفيه يتراءى نقد النقد منذ العنوان والمقدمة، ويمتد حتى يشمل أغلب فصوله ومباحثه، وقد جاء البحث في مقدمة وتمهيد وسبعة مباحث، أما التمهيد فيدور حول أمرين: نازك سيرة حياة، ونقد النقد المفهوم والتطور، ثم تتوالى المباحث على هذا النحو:- وصف الكتاب - عتبة العنوان - نقد النقد التنظيري، ويشمل: ( التجربة الشعرية، الشعرية والنثرية، الشهرة والشعر) - نقد النقد المصطلحي ويشمل: ( شعر الحب والوصف والعبث العاطفي - الشعر الفكري- الشعر الحر- الناقد الرجعي - الهيكل المسطح والهيكل الهرمي - التشبيه الطويل - التناغم الصوتي - لحظة الانفعال ولحظ الفهم – التنقيح - الشعر المسرحي ) - نقد النقد التطبيقي ويشمل: ( الموازنات - نقد النقد المسرحي ) - نقد النقد المتخيل - نقد الذات وبنية التحول، ثم خاتمة البحث، والفهارس .
    Nazik Al-Malaika is a unique model on both levels: creative and critical, theoretical and applied as well. This research seeks to present a descriptive and analytical study in the light of criticism of one of its critical achievements, which is the book (The Silo and the Red Terrace, a critical study in Ali Mahmoud Taha’s poetry), in which criticism of criticism appears. Since the title and introduction, and extends to include most of its chapters and investigations, the research came in an introduction, a preface, and seven chapters. As for the introduction, it revolves around two matters: Nazik, a biography, and criticism of the concept of criticism and development. - Criticism of theoretical criticism, which includes: (poetic experience, poetry and prose, fame and poetry) - Criticism of terminological criticism, which includes: (poetry of love, description and emotional absurdity - intellectual poetry - free poetry - reactionary critic - flat and hierarchical structure - long simile - vocal harmony - Moment of emotion and moment of understanding - revision - theatrical poetry) - criticism of applied criticism and includes: (balances - criticism of theatrical criticism) - criticism of imaginary criticism - the structure of contradiction and justice, then the conclusion of the research, and indexes.                                                                                        

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


المصادر والمراجع
- الأدب العربي المعاصر في مصر، د. شوقي ضيف، دار المعارف، الطبعة الخامسة عشرة.
- أصول النقد الأدبي، أحمد الشايب، مكتبة النهضة الأدبية المصرية، الطبعة العاشرة، 1994م.
- الأعلام ( قاموس تراجم لأشهر الرجال والنساء من العرب والمستعربين والمستشرقين )، خير الدين الزركلي، ج6، دار العلم للملايين، الطبعة الخامسة عشرة، مايو 2002 .
- تجليات نقد النقد في التراث النقدي والبلاغي العربي، عصام شلال، رسالة دكتوراه، جامعة    محمد لمين دباغين، سطيف، الجزائر، 2018، 2019م .
- ديوان إبراهيم ناجي، دار العودة، بيروت، 1982م .
- ديوان علي محمود طه، دار العودة، بيروت، 1982م .
- الشعرية التأويلية في اللحظة الشعرية، أسامة غانم، الحكمة للطباعة والنشر، الأولى، 1442هـ 2021م.
- شاعرات العراق المعاصرات، سلمان هادي الطعمة، مطبعة الغري الحديثة، النجف، 1955م.
- الصومعة والشرفة الحمراء دراسة نقدية في شعر علي محمود طه، دار العلم للملايين، الثانية، بيروت، 1399هـ - 1979م.
- علي محمود طه شعر ودراسة سهيل أيوب، دار اليقظة العربية للتأليف والترجمة والنشر، دمشق، 1962م .
- العين البصيرة: قراءات نقدية، يوسف بكار، كتاب الرياض، مؤسسة اليمامة الصحفية، عدد86، يناير 2001م.
- في الميزان الجديد د. مندور، مؤسسات بن عبدالله، الأولى، تونس، 1988م .
- في نظرية النقد، ( دراسة لأهم النظريات النقدية وإحصائها )، عبدالملك مرتاض، دار هومة للطباعة والنشر، الجزائر، 2010م .
- قضايا الشعر المعاصر، نازك الملائكة، منشورات مكتبة النهضة، الطبعة الثالثة، 1967م.
- محاضرات في الشعر المصري بعد شوقي، محمد مندور، ( الحلقة الثانية )، مطبعة الرسالة، القاهرة، 1957م .
- المستطرف في كل فن مستظرف، شهاب الدين محمد بن أحمد الأبشيهي، تح/ محمد خير الحلبي، ج1، دار المعرفة، بيروت .
- معاهد التنصيص على شواهد التلخيص، للشيخ عبدالرحيم العباسي، تحقيق محمد محيي الدين عبدالحميد، ج 1، عالم الكتب، بيروت.
- المعجم الأدبي، جبور عبدالنور، دار العلم للملايين، الثانية، بيروت، 1984م .
- معجم التعريفات، علي بن محمد الشريف الجرجاني، تح / محمد صديق المنشاوي، دار الفضيلة، د، ت.
- معجم المصطلحات البلاغية وتطورها، د. أحمد مطلوب، ج2، المجمع العلمي العراقي، 1403- 1983م .
- المعجم المفصل في الأدب، محمد التونجي، ج2، دار الكتب لعلمية، الثانية، بيروت، 1419هـ - 1999م  .
- مفاهيم الشعرية، حسن ناظم، المركز الثقافي العربي، بيروت والدار البيضاء، ط1، 1994م.
- مقاربات في تنظير نقد النقد الأدبي، د عبدالعظيم السلطاني، تموز ديموزي، دمشق، الأولى، 2018م .
- مناهج النقد الأدبي، إنريك أندرسون، تر: الطاهر أحمد مكي، مكتبة الآداب، القاهرة، 1991م.
- نازك الملائكة بين الكتابة وتأنيث القصيدة، د. عبدالعظيم السلطاني، دار الشؤون الثقافية العامة، الطبعة الأولى، بغداد، 2010م.
- نازك الملائكة الشعر والنظرية، عبدالجبار داود البصري، دار الحرية للطباعة، بغداد، 1391هـ -1971م .
- نازك الملائكة الناقدة، عبد الرضا علي، دار الحكمة، لندن .
- نظريات معاصرة، جابر عصفور، الهيئة المصرية العامة للكتاب، مهرجان القراءة للجميع، القاهرة.
- النقد الأدبي الحديث، د. محمد غنيمي هلال، نهضة مصر للطبع والنشر، 1997م .
- نقد النقد في التراث العربي، عبدالعزيز قلقيلية، مكتبة الأنجلو المصرية، ط1، 1975م. 
المجـلات والـدوريات
- جريدة الصباح، د. نادية هنداوي، ( نازك أمثولة النسوية النقدية )، العدد 421، الجمعة،  18  أيلول 2020م .
- مجلة الآداب، جامعة محمد الشريف، د جموعي سعد، ( نقد النقد/ قراءة في استراتيجياته  ورهاناته المعرفية، مج 21، ع1، الجزائر.
- مجلة فصول في الأدب والنقد، جابر عصفور، ( قراءة في نقاد نجيب محفوظ ملاحظات أولية)  م1، ع3، أبريل 1989م.
- مجلة عالم الفكر، باقر جاسم محمد، ( نقد النقد أم الميتا نقد محاولة في تأصيل المفهوم ) عدد/5، 2009م .
ثانيا: المصادر والمراجع باللاتينية:
 
- Al'adab Alearabiu Almueasir Fi Masr, Da. Shawqi Dayfa, Dar Almaearifi, Altabeat Alkhamisat Eashrata.
 - 'Usul Alnaqd Al'adbi, 'Ahmad Alshaayibi, Maktabat Alnahdat Al'adabiat Almisriati, Altabeat Aleashirat ,1994m.
- Al'aelam ( Qamus Tarajim Li'ashhur Alrijal Walnisa' Min Alearab Walmustaeribin Walmustashriqin ), Khayr Aldiyn Alzarkili, Ji6 ,Dar Aleilm Lilmalayin , Altabeat Alkhamisat Eashrata, Mayu 2002 .
- Tajaliyat Naqd Alnaqd Fi Alturath Alnaqdii Walbalaghii Alearabii, Eisam Shalaal, Risalat Dukturah, Jamieat Muhamad Limin Dbaghin, Stif, Aljazayir,2018, 2019m . - Diwan 'Iibrahim Naji , Dar Aleawdat , Bayrut , 1982m .
 - Diwan Eali Mahmud Tah , Dar Aleawdat , Bayrut ,1982m . - Alshieriat Altaawiliat Fi Allahzat Alshieriat , 'Usamat Ghanim , Alhikmat Liltibaeat Walnashri, Al'uwlaa, 1442h 2021m.
- Shaeirat Aleiraq Almueasirat ,Salman Hadi Altuemat, Matbaeat Alghari Alhadithatu, Alnajaf, 1955m.
 - Alsawmaeat Walshurfat Alhamra' Dirasat Naqdiat Fi Shier Eali Mahmud Tah, Dar Aleilm Lilmalayini, Althaaniati, Bayrut, 1399h - 1979m.
- Eali Mahmud Tah Shier Wadirasat Suhayl 'Ayuwb , Dar Alyaqazat Alearabiat Liltaalif Waltarjamat Walnashr , Dimashq , 1962m . - Aleayn Albasirati: Qira'at Naqdiatun, Yusif Bikar, Kitab Alrayad, Muasasat Alyamamat Alsahafiati, Eadadi86, Yanayir 2001m.
 - Fi Almizan Aljadid Du. Mandur , Muasasat Bin Eabdallah , Al'uwlaa , Tunis, 1988m .
 - Fi Nazariat Alnaqd ,( Dirasat Li'ahami Alnazariaat Alnaqdiat Wa'iihsayiha ) , Eibdalmalik Murtadi, Dar Humat Liltibaeat Walnashri,Aljazayir,2010m .
- Qadaya Alshier Almueasir , Nazak Almalayikat , Manshurat Maktabat Alnahdat , Altabeat Althaalithat , 1967m.
- Muhadarat Fi Alshier Almisrii Baed Shawqi , Muhamad Mandur , ( Alhalqat Althaania ) , Matbaeat Alrisalat , Alqahirat , 1957m .
 - Almustatrif Fi Kuli Fanin Mustazrif , Shihab Aldiyn Muhamad Bin 'Ahmad Al'abshihi , Taha/ Muhamad Khayr Alhalbi, Ji1 , Dar Almaerifat , Bayrut .
 - Mueahid Altansis Ealaa Shawahid Altalkhis , Lilshaykh Eabdalrahim Aleabaasi ,Tahqiq Muhamad Muhyi Aldiyn Eabdalhamayd , J 1, Ealam Alkutub , Bayrut.
- Almuejam Al'adabiu , Jabuwr Eabdalnuwr, Dar Aleilm Lilmalayini, Althaaniat , Bayrut,1984m .
- Muejam Altaerifat , Eali Bin Muhamad Alsharif Aljirjanii , Tah / Muhamad Sidiyq Almunshawi , Dar Alfadilati, D , T.
- Muejam Almustalahat Albalaghiat Watatawuriha , Du. 'Ahmad Matlub , Ja2,Almajmae Aleilmii Aleiraqia , 1403- 1983m .
- Almuejam Almufasal Fi Al'adab , Muhamad Altuwnjii , Ji2, Dar Alkutub Lieilmiati, Althaaniat , Bayrut, 1419h - 1999m .
 - Mafahim Alshieriati, Hasan Nazim, Almarkaz Althaqafiu Alearabiu ,Bayrut Waldaar Albayda', Ta1, 1994m.
- Muqarabat Fi Tanzir Naqd Alnaqd Al'adabii , D Eabdaleazim Alsultanii ,Tamuz Dimuzi , Dimashqa, Al'uwlaa, 2018m .
 - Manahij Alnaqd Al'adabii , 'Iinrik 'Andirsun ,Tar: Altaahir 'Ahmad Mikiy, Maktabat Aladab, Alqahirati, 1991m.
- Nazik Almalayikat Bayn Alkitabat Watanith Alqasidat , Du. Eabdaleazim Alsultani, Dar Alshuwuwn Althaqafiat Aleamat , Altabeat Al'uwlaa ,Baghdad, 2010m.
- Nazik Almalayikat Alshier Walnazariata, Eabdaljabaar Dawud Albasariu, Dar Alhuriyat Liltibaeati, Baghdad, 1391h -1971m .
- Nazik Almalayikat Alnaaqidat , Eabd Alrida Eali ,Dar Alhikmat , Landan .
- Nazariaat Mueasiratin, Jabir Eusfura, Alhayyat Almisriat Aleamat Lilkitab , Mahrajan Alqira'at Liljamiei, Alqahirati.
 - Alnaqd Al'adabiu Alhadith ,Da. Muhamad Ghunaymi Hilali, Nahdat Misr Liltabe Walnashri, 1997m .
- Naqd Alnaqd Fi Alturath Alearabii, Eabdialeaziz Qalqiliat ,Maktabat Al'anjilu Almisriat ,Ta1, 1975m.
Almujalat Walduriaat
 - Jaridat Alsabah , Du. Nadiat Hindawi ,( Nazik 'Umthulat Alnasawiat Alnaqdia ), Aleadad 421, Aljumeat , 18 'Aylul 2020m .
 - Majalat Aladab, Jamieat Muhamad Alsharif ,D Jumuei Saed ,( Naqd Alnaqdi/ Qira'at Fi Astiratijiaatih Warihanatih Almaerifiat , Maj 21,Ea1, Aljazayir.
- Majalat Fusul Fi Al'adab Walnaqdi, Jabir Eusfur ,( Qira'at Fi Nuqaad Najib Mahfuz Mulahazat 'Awaliatan) Mu1,Ea3, 'Abril 1989m.
- Majalat Ealam Alfikri, Baqir Jasim Muhamad ,( Naqd Alnaqd 'Am Almayita Naqd Muhawalatan Fi Tasil Almafhum ) Eadadi/5, 2009m .