*قائمة المصادر والمراجع
أولًا: القرآن الكريم.
ثانيًا: المصادر.
v ابن الأخوة: محمد بن محمد بن أحمد بن الأخوة (ت729هـ/1329م):
1- معالم القربة في طلب الحسبة، تحقيق: محمد محمود شعبان، صديق المطيعي، الهيئة العامة المصرية للكتاب ،1396ه/ 1976م.
v الأصبهاني: علي بن الحسين بن محمد الأصبهاني (ت356هـ/937م):
2- الأغاني، تحقيق: سمير جابر، نشر: دار الفكر، بيروت، ط2.
v ابن أبي أصيبعة: أحمد بن القاسم بن خليفة الخزرجي(ت 668هـ/1270م).
3- عيون الأنباء في طبقات الأطباء، تحقيق: نزار رضا، دار مكتبة الحياة، بيروت، لبنان، د.ط، د.ت.
v بدر الدين العيني: محمود بن أحمد بن موسى الغيتابى(ت855ه/1451م).
4-عمدة القاري شرح صحيح البخاري، نشر: دار إحياء التراث، بيروت.
v ابن بطوطة: محمد بن عبد الله بن محمد الطنجي (ت779هـ/1377م):
5- رحلة ابن بطوطة المسماة تحفة النظار في غرائب الأمصار وعجائب الأسفار، دار الشرق العربي، د.ط، د.ت.
v البيهقي: أحمد بن الحسين بن علي بن موسى (ت458هـ/1066م):
6-الآداب، تعليق: أبو عبد الله السعيد المندوه، نشر: مؤسسة الكتب الثقافية، بيروت، لبنان، ط1، 1408هـ/ 1988م.
v الترمذي: محمد بن عيسى بن سَوْرة الترمذي (ت279هـ /892م):
7- جامع الترمذي المعروف بسنن الترمذي، تحقيق: أحمد محمد شاكر، ومحمد عبد الباقي، نشر: مكتبة مصطفى البابي الحلبي، مصر، ط2، 1395هـ /1975م.
v ابن تغري بردي: يوسف بن تغري بردي بن عبد الله الحنفي(ت874هـ/1469م)
8- النجوم الزاهرة في ملوك مصر والقاهرة، وزارة الثقافة والإرشاد، دار الكتب، مصــــر، 1383هـ/ 1963م.
v التنوخي: المحسن بن علي بن محمد التنوخي (ت384هـ/994م):
9- الفرج بعد الشدة، تحقيق: عبود الشالجى، دار صادر، بيروت، 1398هـ/1978م.
10- نشوار المحاضرة وأخبار المذاكرة،1391ه/1971م.
v الجاحظ: عمرو بن بحر بن محبوب الكناني الليثي (ت255هـ/869م):
11- البيان والتبيين، نشر: دار ومكتبة الهلال، بيروت، 1423ه/ـ2002م.
12- التاج في أخلاق الملوك، تحقيق: أحمد زكي، المطبعة الأميرية، القاهرة، ط1، 1332هـ /1914م.
v ابن جبير: محمد بن أحمد بن جبير الكناني (ت614هـ/1217م):
13-رحلة ابن جبير، دار بيروت للطباعة، بيروت، لبنان، ط1 ،1268ه/1852م.
v ابن الجوزي: أبو الفرج عبد الرحمن بن علي الجوزي (ت597هـ/1201م):
14-أخبار الحمقي والمغفلين، شرحه: عبد الأمير مهنا، نشر: دار الفكر اللبناني، ط1، 1410هـ/ 1990م.
15- الأذكياء، نشر: مكتبة الغزالي، القاهرة.
16- تلبيس إبليس، تحقيق: السيد الجميلي، دار الكتاب العربي، بيروت، ط1، 1405ه/ 1985م.
17- غريب الحديث، تحقيق: عبد المعطي القلعجي، نشر: دار الكتب العلمية، بيروت، لبنان، ط1، 1405ه/1985م.
v الجوهري: إسماعيل بن حماد الجوهري أبو نصر الفارابي (ت 393هـ/1003م):
18- الصحاح تاج اللغة وصحاح العربية، تحقيق: أحمد عبد الغفور عطار، دار العلم للملايين، بيروت، لبنان، ط4، 1407هـ/ 1987م.
v أبو الحسن علي بن إسماعيل بن سيده المرسي (ت 458ه/1066م):
19-المخصص، تحقيق: خليل جفال، دار إحياء التراث، بيروت، ط1، 1417ه/ 1996م.
v أبو الحسن علي بن محمد، المعروف بالشابشتي (ت 388هـ/998م):
20-الديارات، مطبعةالمعارف، بغداد، 1951م.
v الحلبي: علي بن إبراهيم بن أحمد الحلبي (ت 1044هـ/1635م):
21-إنسان العيون في سيرة الأمين المأمون، المطبعة الأزهرية، مصر،1329هـ/ 1911م.
v الخطيب البغدادي: أحمد بن علي بن ثابت البغدادي (ت463هـ/1072م):
22- تاريخ بغداد، تحقيق: مصطفى عبد القادر عطا، دار الكتب العلمية، بيروت، لبنان، ط1، 1417هـ/1996م.
v ابن خلدون: عبد الرحمن بن محمد بن محمد الحضرمي(808هـ/1405م):
23- ديوان المبتدأ والخبر في تاريخ العرب والبربر ومن عاصرهم من ذوي الشأن الأكبر، تحقيق: خليل شحادة، دار الفكر، بيروت، ط2، 1408هـ/ 1988م.
v ابن خلكان: أحمد بن محمد بن إبراهيم البرمكي (ت681هـ/1282م):
24-وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان، تحقيق: إحسان عباس، دار صادر، بيروت، 1317ه/ 1900م.
v أبو داود: سليمان بن الأشعث بن إسحاق السجستاني (ت275هـ/888م):
25- سنن أبي داود، تحقيق: محمد عبد الحميد، دار الفكر، بيروت، لبنان، ط1، 1430ه/ 2009م.
v الدمشقي الصالحي: محمد بن أحمد بن عبد الهادي (ت744هـ /1343م):
26- طبقات علماء الحديث، تحقيق: أكرم البوشي، إبراهيم الزيبق، نشر: مؤسسة الرسالة، بيروت، لبنان، ط2، 1417هـ/ 1996م.
v الدّولابي: محمد بن أحمد بن حماد بن سعيد الأنصاري(ت310هـ/922م):
27- الكنى والأسماء، تحقيق: أبي قتيبة نظر محمد الفاريابي، دار ابن حزم، بيروت، لبنان، ط1، 1421هـ/2000م.
v الديار بكري: حسين بن محمد بن الحسن الدِّيار بَكْري(966هـ/1559م):
28-تاريخ الخميس في أحوال أنفس النفيس، نشر: دار صادر، بيروت.
v الذهبي: محمد بن أحمد بن عثمان بن قَايْماز (ت748هـ/1347م):
29- تذكرة الحفاظ، دار الكتب العلمية بيروت، لبنان، ط1، 1419هـ/ 1998م.
30- سير أعلام النبلاء، تحقيق: مجموعة من المحققين بإشراف الشيخ شعيب الأرناؤوط، مؤسسة الرسالة، بيروت، لبنان، ط3، 1405هـ/1985م.
v الرملي: أحمد بن حسين بن علي المقدسي الرملي (844 هـ/1440م):
31- شرح سنن أبي داود، تحقيق: خالد الرباط، دار الفلاح، الفيوم، مصر، ط1، 1437هـ/ 2016م.
v السبكي: عبد الوهاب بن تقي الدين السبكي(ت771هـ/1370م):
32- طبقات الشافعية الكبرى، تحقيق: محمود محمد الطناحي، وعبد الفتاح محمد الحلو، دار هجر للطباعة والنشر، مصر، ط2، 1413هـ /1993م.
v ابن سعد: محمد بن سعد بن منيع الهاشمي(ت330هـ/942م):
33- الطبقات الكبرى، دار صادر، بيروت، لبنان، 1405ه/ 1985م.
v السمعاني: عبد الكريم بن محمد بن منصور السمعاني (ت562هـ/ 1167م):
34- الأنساب، تحقيق: عبد الرحمن بن يحيى المعلمي اليماني وغيره، مجلس دائرة المعارف العثمانية، حيدر آباد الدكن، الهند، ط1، 1382هـ/ 1962م.
v السيوطي: عبد الرحمن بن أبي بكر، جلال الدين (ت911هـ/1505م):
35- جامع الأحاديث، ضبط نصوصه، فريق من الباحثين بإشراف د على جمعة.
36- حسن المحاضرة في تاريخ مصر والقاهرة، تحقيق: محمد أبو الفضل إبراهيم، دار إحياء الكتب العربية، عيسى البابي الحلبي، مصر، ط1 ،1387هـ /1967م.
v أبو الشيخ الأصبهاني: عبد الله بن محمد بن جعفر بن حيان الأنصاري (ت369هـ/979م):
37- أخلاق النبي وآدابه: تحقيق: صالح بن محمد الونيان، دار المسلم، ط1، 1418ه/ 1998م.
v الشيزري: عبد الرحمن بن نصر بن عبد الله الشيزري(ت 590هـ/1194م):
38- نهاية الرتبة الظريفة في طلب الحسبة الشريفة، تحقيق: الباز العريني، مطبعة التأليف والنشر، القاهرة ،1365ه/1946م.
v الصابئ: هلال بن المحسن بن إبراهيم الحراني (ت 448هـ/ 1056م):
39- رسوم دار الخلافة، تحقيق: ميخائيل عواد، دار الرائد العربي، بيروت، ط2، 1986م.
v الطبراني: سليمان بن أحمد بن أيوب اللخمي (ت360هـ/971م):
40- المعجم الكبير، تحقيق: حمدي السلفي، مكتبة ابن تيمية، القاهرة، ط2، 1404ه/1984م.
v الطبري: محمد بن جرير بن يزيد أبو جعفر الطبري (ت310هـ/923م):
41- تاريخ الرسل والملوك، دار التراث، بيروت، ط2، 1387هـ/1967م.
v الطحاوي: أحمد بن محمد بن سلامة بن سلمة الأزدي(ت321هـ/ 933م):
42- شرح معاني الآثار، حققه وقدم له: (محمد زهري النجار - محمد سيد جاد الحق)، نشر: عالم الكتب، ط1، 1414هـ/ 1994م.
v عريب: عريب بن سعد القرطبي (ت 369هـ/980م):
43-صلة تاريخ الطبري، نشر: مؤسسة الأعلمي للمطبوعات بيروت، لبنان.
v الفاكهي: محمد بن إسحاق بن العباس الفاكهي (ت 275هـ/888م):
44- أخبار مكة، تحقيق: عبد الملك دهيش، نشر: دار خضر، بيروت، ط2.
v ابن الفوطي: كمال الدين عبد الرزاق بن أحمد الشيباني(ت723هـ/1323م)
45-الحوادث الجامعة والتجارب النافعة، المكتبة العربية، بغداد،1351ه/1932م.
v القاضي عياض: عياض بن موسى بن عياض السبتي (ت544هـ/1149م):
46- الشفا بتعريف حقوق المصطفى، دار الفيحاء، عمان، ط2، 1407هـ /1987م.
v القزويني: زكريا بن محمد بن محمود القزويني (ت 682هـ/1283م):
47- آثار البلاد وأخبار العباد، دار صادر، بيروت، د.ط، د.ت.
v القفطي: علي بن يوسف بن إبراهيم الشيباني القفطي(ت646هـ/1248م):
48-إخبار العلماء بأخبار الحكماء، تحقيق: إبراهيم شمس الدين، نشر: دار الكتب العلمية، بيروت، لبنان، ط1، 1426 هـ / 2005م.
v ابن كثير: إسماعيل بن عمر بن كثير القرشي (ت 774هـ/1372م):
49- البداية والنهاية، دار هجر، مصر، ط1، 1418هـ/ 1997م.
50- تفسير القرآن العظيم، تحقيق: محمد حسين شمس الدين، دار الكتب العلمية، بيروت، لبنان، ط1، 1419هـ / 1998م.
v المسعودي: على بن الحسين بن على المسعودي (ت 346هـ/957م):
51- مروج الذهب ومعادن الجوهر، تحقيق: أسعد داغر، دار الهجرة، قم، إيران ، 1409ه/1989م.
v مسلم: مسلم بن الحجاج القشيري النيسابوري (ت 261هـ/875م):
52- صحيح مسلم، تحقيق: محمد عبد الباقي، دار إحياء التراث العربي، بيروت، لبنان، 1400ه/ 1980م.
v المقدسي: أبو عبد الله محمد بن أحمد (ت390هـ/999م):
53- أحسن التقاسيم في معرفة الأقاليم، تحقيق: غازي طليمات، وزارة الثقافة والإرشاد القومي، دمشق، سوريا، 1323ه/ 1906م.
v المقريزي: أحمد بن علي بن عبد القادر المقريزي (ت 845هـ/1441م):
54- اتعاظ الحنفاء بأخبار الأئمة الفاطميين الخلفاء، تحقيق: محمد حلمي، نشر: المجلس الأعلى للشئون الإسلامية، لجنة إحياء التراث الإسلامي، القاهرة، ط1، 1364ه/1945م.
55-المواعظ والاعتبار بذكر الخطط والآثار، دار الكتب العلمية، بيروت، لبنان، ط1، 1418هـ / 1997م.
v ابن منظور: محمد بن مكرم بن على الأنصاري (ت711هـ /1311م):
56- لسان العرب، دار صادر، بيروت، لبنان، ط3، 1414ه/1993م.
v ابن نقطة: محمد بن عبد الغني بن شجاع الحنبلي (ت629هـ/1231م):
57- التقييد لمعرفة رواة السنن والمسانيد: تحقيق: كمال يوسف الحوت، دار الكتب العلمية، بيروت، لبنان، ط1، 1408هـ / 1988م.
v الوشاء: محمد بن أحمد بن إسحاق بن يحيى (ت 325هـ/937م):
58- الموشى= الظرف والظرفاء، تحقيق: كمال مصطفى، نشر: مكتبة الخانجي، مصر، ط2، 1371هـ/1953م.
ثالثا: المراجع.
v إبراهيم التبريزي:
59- ألفاظ الحضارة، مجمع اللغة العربية،1409هـ/1989م.
v جواد علي (ت 1408هـ/1988م):
60- المفصل في تاريخ العرب قبل الإسلام، نشر: دار الساقي، ط4، 1422هـ/ 2001م.
v رجب عبد الجواد إبراهيم:
61-المعجم العربي لأسماء الملابس «في ضوء المعاجم والنصوص الموثقة من الجاهلية حتى العصر الحديث، تقديم: محمود فهمي حجازي، راجعه: عبد الهادي التازي، نشر: دار الآفاق العربية، القاهرة، ط1، 1423هـ/ 2002م.
v رينهارت دوزي:
62- المعجم المفصل بأسماء الملابس عند العرب، مجلة اللسان العربي، بغداد، مجلد9، العدد2 ،1392ه/ 1972م.
v سالم عبد السلام عرفة:
63- صناعة الملابس عند العرب قبل الإسلام، كلية التربية، جامعة طرابلس، ليبيا، العدد2، 1438ه/ 2017م.
v سعاد محمد ماهر:
64- مخلفات الرسول في المسجد الحسيني، دار النشر لجامعة القاهرة،1409ه/ 1989م.
v أبو سعيد ميمون بن القاسم:
65- سبيل راحة الأرواح ودليل السرور والأفراح إلى فائق الإصباح المعروف بمجموع الأعياد، هامبرغ،1362هـ/ 1943م.
v شادي بن محمد بن سالم آل نعمان:
66-جامع تراث العلامة الألباني في الفقه، نشر: مركز النعمان، صنعاء، اليمن، ط1، 1436ه/2015م.
v صبيحة رشيد رشدي:
67- الملابس العربية وتطورها في العهود الإسلامية، نشر مؤسسة المعاهد الفنية، وزارة التعليم العالي، القاهرة، ط1، 1400ه/ 1980م.
v صلاح حسين العبيدي:
68- الملابس العربية الإسلامية في العصر العباسي، نشر: دار الرشيد، العراق،1400ه/1980م.
v عبد العزيز حميد صالح:
69- ملابس نساء قبل الإسلام، مجلة كلية الآداب، بغداد، العدد34، 1406ه/ 1986م.
v عبد الكريم خليفة:
70-المعجم العربي الموحد لألفاظ الحضارة، نشر: مجمع اللغة العربية الأردني، ونشر في مجمع اللغة العربية بالقاهرة، العدد 87، القسم الأول،1421هـ/2000م.
v علي القاسمي:
71- ألفاظ الحضارة: ما هيتها وأثر توحيدها في تنمية اللغة العربية، المجمع الجزائري للغة العربية، العدد9، مجلد5 ،1430ه/ 2009م.
v م. ت. هوتسما، ت. و. أرنولد، وغيرهما.
72- موجز دائرة المعارف الإسلامية، ترجمة: نخبة من أساتذة الجامعات المصرية والعربية، راجعه: حسن حبشي وأخرون، نشر: مركز الشارقة للإبداع الفكري، ط1، 1418هـ/ 1998م.
v محمد أحمد إبراهيم:
73- تطور الملابس في المجتمع المصري من الفتح الإسلامي حتى نهاية العصر الفاطمي دراسة تاريخية، مكتبة مدبولي، القاهرة، ط1، 1427م/ 2007م.
v محمود تيمور:
74-ألفاظ الحضارة لعام 1971م، مجلة اللسان العربي، 1392ه/ 1972م.
v نريمان عبد الكريم:
75-المرأة في مصر في العصر المملوكي، الهيئة العامة للكتاب، الإسكندرية، 1993م.
ثانيا: المصادر والمراجع باللاتينية
awlan: alquran alkarim.
thanyan: almasadiri.
v abn al'akhawata: muhamad bin muhamad bin 'ahmad bn al'ukhwa (t729h/1329ma):
1- maealim alqurbat fi talab alhasbati, tahqiqu: muhamad mahmud shaeban, sidiyq almutayei, alhayyat aleamat almisriat lilkitab ,1396h/ 1976m.
v al'asbhani: ealiin bin alhusayn bin muhamad al'asbhanii (t356h/937ma):
2- al'aghani, tahqiqu: samir jabir, nashra: dar alfikri, bayrut, ta2.
v abin 'abi 'usibaeat: 'ahmad bin alqasim bin khalifat alkhazriji(t 668h/1270mi).
3- euyun al'anba' fi tabaqat al'atibaa'i, tahqiqu: nizar rida, dar maktabat alhayaati, bayrut, lubnan, du.ta, da.t.
v badar aldiyn aleayni: mahmud bin 'ahmad bin musaa alghitabaa(t855h/1451ma).
4-eumdat alqariy sharh sahih albukharii, nashara: dar 'iihya' altarathi, bayrut.
v abn batuwtat: muhamad bin eabd allh bin muhamad altunjii (t779h/1377ma):
5- rihlat aibn batutat almusamaaat tuhfat alnazaar fi gharayib al'amsar waeajayib al'asfar, dar alsharq alearabii, du.ta, da.t.
v albihaqi: 'ahmad bin alhusayn bin ealiin bin musaa (t458h/1066mi):
6-aladab, taeliqa: 'abu eabd allah alsaeid almanduh, nashra: muasasat alkutub althaqafiati, bayrut, lubnan, ta1, 1408h/ 1988m.
v altirmidhi: muhamad bn eisaa bn sawrt altirmidhii (t279h /892mi):
7- jamie altirmidhii almaeruf bisunan altirmidhi, tahqiqu: 'ahmad muhamad shakri, wamuhamad eabd albaqi, nashara: maktabat mustafaa albabi alhalbi, masr, ta2, 1395h /1975m.
v abin tughri birdi: yusif bin tughri bardi bin eabd allh alhanfii(ti874hi/1469m)
8- alnujum alzaahirat fi muluk misr walqahirati, wazarat althaqafat wal'iirshadi, dar alkatab, musr, 1383hi/ 1963m.
v altanukhi: almuhsin bin ealiin bin muhamad altanukhii (t384h/994mi):
9- alfaraj baed alshidati, tahqiqu: eabuwd alshaaljaa, dar sadir, birut, 1398h/1978m.
10- nshuar almuhadarat wa'akhbar almudhakarati,1391h/1971m.
v aljahz: eamriw bn bahr bn mahbub alkinaniu allaythii (t255h/869ma):
11- alibayan waltabyinu, nashra: dar wamaktabat alhilali, birut, 1423h/2002m.
12- altaj fi 'akhlaq almuluki, tahqiqu: 'ahmad zaki, almatbaeat al'amiriati, alqahirati, ta1, 1332h /1914m.
v abin jubayr: muhamad bin 'ahmad bin jubayr alkinanii (t614h/1217mi):
13-rhalat abn jubir, dar bayrut liltibaeati, bayrut, lubnan, ta1 ,1268h/1852m.
v abin aljuzi: 'abu alfaraj eabd alrahman bin ealiin aljawzii (t597h/1201mi):
14-'akhbar alhamqii walmughafilin, sharhahu: eabd al'amir mihna, nashara: dar alfikr allubnani, ta1, 1410hi/ 1990m.
15- al'adhkia'i, nashra: maktabat alghazalii, alqahirati.
16- talbis 'iiblis, tahqiqu: alsayid aljamili, dar alkitaab alearabii, bayrut, ta1, 1405h/ 1985m.
17- gharayb alhadithi, tahqiqu: eabd almueti alqaleaji, nashara: dar alkutub aleilmiati, bayrut, lubnan, ta1, 1405h/1985m.
v aljawhari: 'iismaeil bin hamaad aljawharii 'abu nasr alfarabii (t 393h/1003mi):
18- alsihah taj allughat wasihah alearabiat, tahqiqu: 'ahmad eabd alghafur eatara, dar aleilm lilmalayini, birut, lubnan, ta4, 1407h/ 1987m.
v 'abu alhasan ealii bn 'iismaeil bin sayidih almursii (t 458hi/1066mi):
19-almukhasasa, tahqiqu: khalil jafal, dar 'iihya' altarathi, bayrut, ta1, 1417h/ 1996m.
v 'abu alhasan ealiin bin muhamadi, almaeruf bialshaabishati (t 388h/998mi):
20-aldiaratu, matbaeatalmaearifi, baghdad, 1951m.
v alhalbi: ealiin bin 'iibrahim bin 'ahmad alhalabii (t 1044h/1635mi):
21-'iinsan aleuyun fi sirat al'amin almamuni, almatbaeat al'azhariati, masr,1329hi/ 1911m.
v alkhatib albaghdadii: 'ahmad bin ealii bin thabit albaghdadii (t463h/1072ma):
22- tarikh baghdad, tahqiqu: mustafaa eabd alqadir eataa, dar alkutub aleilmiati, bayrut, lubnan, ta1, 1417h/1996m.
v abin khaldun: eabd alrahman bin muhamad bin muhamad alhadramii(808h/1405ma):
23- diwan almubtada walkhabar fi tarikh alearab walbarbar waman easarahum min dhawi alshaan al'akbari, tahqiqu: khalil shahadat, dar alfikri, bayrut, ta2, 1408hi/ 1988m. v abin khalkan: 'ahmad bin muhamad bin 'iibrahim albirmakii (t681h/1282mi):
24-wfiaat al'aeyan wa'anba' 'abna' alzaman, tahqiqu: 'iihsan eabaas, dar sadr, birut, 1317h/ 1900m.
v 'abu dawud: sulayman bin al'asheath bin 'ishaq alsijistaniu (t275h/888ma):
25- sunan 'abi dawud, tahqiqu: muhamad eabd alhamidi, dar alfikri, bayrut, lubnan, ta1, 1430h/ 2009m. v aldimashqi alsaalihi: muhamad bin 'ahmad bin eabd alhadi (t744h /1343ma):
26- tabaqat eulama' alhadithi, tahqiqu: 'akram albushi, 'iibrahim alziybqa, nashra: muasasat alrisalati, bayrut, lubnan, ta2, 1417ha/ 1996m.
v alddwlaby: muhamad bin 'ahmad bin hamaad bin saeid al'ansari(t310h/922ma):
27- alkunaa wal'asma'i, tahqiqu: 'abi qataybat nazar muhamad alfaryabi, dar abn hazma, bayrut, lubnan, ta1, 1421h/2000m.
v aldiar bikri: husayn bin muhamad bin alhasan alddiar bakry(966h/1559m):
28-tarikh alkhamis fi 'ahwal 'anfus alnafisi, nashara: dar sadir, birut.
v aldhahabi: muhamad bin 'ahmad bin euthman bin qaymaz (t748h/1347ma):
29- tadhkirat alhafazi, dar alkutub aleilmiat bayrut, lubnan, ta1, 1419hi/ 1998m.
30- sayr 'aelam alnubala'i, tahqiqu: majmueat min almuhaqiqin bi'iishraf alshaykh shueayb al'arnawuwta, muasasat alrisalati, bayrut, lubnan, ta3, 1405h/1985m.
v alrimli: 'ahmad bin husayn bin ealiin almaqdisii alramlii (844 ha/1440mi):
31- sharh sunan 'abi dawud, tahqiqu: khalid alribati, dar alfalahi, alfiuma, masr, ta1, 1437hi/ 2016m.
v alssbiki: eabd alwahaab bn taqi aldiyn alsibiki(ti771h/1370mi):
32- tabaqat alshaafieiat alkubraa, tahqiqu: mahmud muhamad altanahi, waeabd alfataah muhamad alhalu, dar hajr liltibaeat walnashri, masr, ta2, 1413h /1993m.
v abn saedu: muhamad bin saed bin maniye alhashimi(t330hi/942mi):
33- altabaqat alkubraa, dar sadir, birut, lubnan, 1405h/ 1985m. v alsameani: eabd alkarim bin muhamad bin mansur alsimeanii (t562h/ 1167ma):
34- al'ansab, tahqiqu: eabd alrahman bin yahyaa almuealimiu alyamaniu waghayruhu, majlis dayirat almaearif aleuthmaniati, haydar abad aldakn, alhinda, ta1, 1382hi/ 1962m.
v alsyuti: eabd alrahman bin 'abi bakr, jalal aldiyn (t911h/1505ma):
35- jamie al'ahaditha, dabt nususihi, fariq min albahithin bi'iishraf d ealaa jumea.
36- hasan almuhadarat fi tarikh misr walqahirati, tahqiqu: muhamad 'abu alfadl 'iibrahim, dar 'iihya' alkutub alearabiati, eisaa albabi alhalbi, masr, ta1 ,1387h /1967m.
v 'abu alshaykh al'asbahani: eabd allh bin muhamad bin jaefar bin hayaan al'ansarii (t369h/979ma):
37- 'akhlaq alnabii wadabihu: tahqiqu: salih bin muhamad alwanyan, dar almuslimi, ta1, 1418h/ 1998mi.
v alshizari: eabd alrahman bin nasr bin eabd allh alshiyzari(t 590h/1194ma): 38- nihayat alrutbat alzarifat fi talab alhasbat alsharifati, tahqiqu: albaz alearini, matbaeat altaalif walnashri, alqahirat ,1365h/1946m.
v alsaabii: hilal bn almuhsin bn 'iibrahim alharaanii (t 448hi/ 1056mi):
39- rusum dar alkhilafati, tahqiqu: mikhayiyl eawadi, dar alraayid alearabii, bayrut, ta2, 1986m.
v altabarani: sulayman bin 'ahmad bin 'ayuwb allakhmi (t360h/971ma):
40- almuejam alkabira, tahqiqu: hamdi alsalafii, maktabat abn taymiati, alqahirati, ta2, 1404h/1984m.
v altabri: muhamad bin jarir bin yazid 'abu jaefar altabrii (t310h/923mi):
41- tarikh alrusul walmuluka, dar altarathi, bayrut, ta2, 1387h/1967m.
v altahawi: 'ahmad bin muhamad bin salamat bin salamat al'azdi(ti321h/ 933ma):
42- sharh maeani alathar, haqaqah waqadim lah: (muhamad zahri alnajaar - muhamad sayid jad alhaq), nashra: ealam alkutab, ta1, 1414hi/ 1994m.
v earibi: earib bin saed alqurtibii (t 369hi/980mi):
43-silat tarikh altabri, nashra: muasasat al'aelami lilmatbueat bayrut, lubnan.
v alfakihi: muhamad bn 'iishaq bin aleabaas alfakihii (t 275hi/888mi):
44- 'akhbar makat, tahqiqu: eabd almalik dahish, nashra: dar khadra, bayrut, ta2.
v abn alfuti:
kamal aldiyn eabd alrazaaq bin 'ahmad alshiybani(t723h/1323m) 45-alhawadith aljamieat waltajarib alnaafieatu, almaktabat alearabiati, baghdad,1351h/1932m.
v alqadi eiad: eiad bin musaa bn eayad alsibti (t544h/1149ma):
46- alshafa bitaerif huquq almustafaa, dar alfayha', eaman, ta2, 1407h /1987m.
v alqazwini: zakaria bin muhamad bin mahmud alqazwinii (t 682hi/1283mi):
47- athar albilad wa'akhbar aleabadi, dar sadr, birut, du.ta, di.t.
v alqafti: ealiu bin yusif bin 'iibrahim alshaybanii alqafti(ti646h/1248mi):
48-'iikhbar aleulama' bi'akhbar alhukama'i, tahqiqu: 'iibrahim shams aldiyn, nashra: dar alkutub aleilmiati, bayrut, lubnan, ta1, 1426 hi / 2005m.
v abin kathir: 'iismaeil bn eumar bn kathir alqurashii (t 774hi/1372mi):
49- albidayat walnihayatu, dar hijir, masr, ta1, 1418hi/ 1997m.
50- tafsir alquran aleazimi, tahqiqu: muhamad husayn shams aldiyn, dar alkutub aleilmiati, bayrut, lubnan, ta1, 1419h / 1998m.
v almaseudi: ealaa bn alhusayn bn ealaa almaseudii (t 346h/957mi):
51- murawij aldhahab wamaeadin aljawhar, tahqiqu: 'asead daghra, dar alhijrati, qim, 'iiran , 1409h/1989m.
v mislimi: muslim bin alhajaaj alqushayrii alnaysaburiu (t 261h/875mi):
52- sahih muslma, tahqiqu: muhamad eabd albaqi, dar 'iihya' alturath alearabia, bayrut, lubnan, 1400h/ 1980m.
v almiqdisi: 'abu eabd allh muhamad bin 'ahmad (t390h/999ma):
53- 'ahsan altaqasim fi maerifat al'aqalimi, tahqiqu: ghazi tulaymati, wizarat althaqafat wal'iirshad alqawmii, dimashqa, suria, 1323h/ 1906m.
v almiqrizi: 'ahmad bin ealiin bin eabd alqadir almiqrizii (t 845h/1441mi):
54- aitieaz alhunafa' bi'akhbar al'ayimat alfatimiiyn alkhulafa'i, tahqiqu: muhamad halmi, nashara: almajlis al'aelaa lilshuyuwn al'iislamiati, lajnat 'iihya' alturath al'iislami, alqahirati, ta1, 1364h/1945m.
55-almawaeiz waliaetibar bidhikr alkhutat walathar, dar alkutub aleilmiati, bayrut, lubnan, ta1, 1418h / 1997m.
v abn manzuri: muhamad bin makram bin ealaa al'ansarii (t711hi /1311ma):
56- lisan alearbi, dar sadir, birut, lubnan, ta3, 1414h/1993m.
v abin nuqtata: muhamad bin eabd alghanii bn shujae alhanbalii (t629h/1231ma):
57- altaqyid limaerifat ruat alsunan walmasanidi: tahqiqu: kamal yusuf alhuti, dar alkutub aleilmiati, bayrut, lubnan, ta1, 1408h / 1988m. v alwasha'i: muhamad bin 'ahmad bn 'iishaq bin yahyaa (t 325h/937ma):
58- almushaa= alzarf walzurafa'i, tahqiqu: kamal mustafaa, nashara: maktabat alkhanji, masr, ta2, 1371h/1953m. thalitha: almarajie. v 'iibrahim altabrizi:
59- 'alfaz alhadarati, majmae allughat alearabiati,1409hi/1989m.
v jawad eali (t 1408h/1988mi):
60- almufasal fi tarikh alearab qabl al'iislami, nashara: dar alsaaqi, ta4, 1422hi/ 2001m.
v rajab eabd aljawad 'iibrahim:
61-almuejam alearabii li'asma' almalabis <
v rinhart duzi:
62- almuejam almufasal bi'asma' almalabis eind alearab, majalat allisan alearabii, baghdada, mujaladi9, aleadad2 ,1392h/ 1972m.
v salim eabd alsalam earfat:
63- sinaeat almalabis eind alearab qabl al'iislami, kuliyat altarbiati, jamieat tarabuls, libya, aleudad2, 1438h/ 2017m.
v suead muhamad mahir:
64- mukhalafat alrasul fi almasjid alhusaynii, dar alnashr lijamieat alqahirati,1409h/ 1989m.
v 'abu saeid mimun bn alqasima:
65- sabil rahat al'arwah wadalil alsurur wal'afrah 'iilaa fayiq al'iisbah almaeruf bimajmue al'aeyadi, hambirghi,1362hi/ 1943m.
v shadi bin muhamad bin salim al nueman:
66-jamie turath alealamat al'albaniu fi alfiqah, nashra: markaz alnueman, sanea', alyaman, ta1, 1436h/2015m. v sbihat rashid rushdi:
67- almalabis alearabiat watatawuruha fi aleuhud al'iislamiati, nashr muasasat almaeahid alfaniyati, wizarat altaelim aleali, alqahirata, ta1, 1400h/ 1980m.
v salah husayn aleubaydi:
68- almalabis alearabiat al'iislamiat fi aleasr aleabaasi, nashara: dar alrashidi, aleiraq,1400h/1980m.
v eabd aleaziz hamid salih:
69- malabis nisa' qabl al'iislami, majalat kuliat aladab, baghdadi, aleudadi34, 1406h/ 1986m. v eabd alkarim khalifat:
70-almuejam alearabii almuahad li'alfaz alhadarati, nashra: majmae allughat alearabiat al'urduniy, wanushir fi majmae allughat alearabiat bialqahirati, aleadad 87, alqism al'uwli,1421h/2000m.
v eali alqasimi:
71- 'alfaz alhadarati: ma hiatuha wa'athar tawhidiha fi tanmiat allughat alearabiati, almajmae aljazayirii lilughat alearabiati, aleudadu9, mujalad5 ,1430h/ 2009m.
v m. ti. hutsma, t. wa. 'arnuld, waghayruhuma.
72- mujaz dayirat almaearif al'iislamiati, tarjamatu: nukhbat min 'asatidhat aljamieat almisriat walearabiati, rajaeaha: hasan habashi wa'akhrun, nashra: markaz alshaariqat lil'iibdae alfikri, ta1, 1418hi/ 1998m.
v muhamad 'ahmad 'iibrahim:
73- tatawur almalabis fi almujtamae almisrii min alfath al'iislamii hataa nihayat aleasr alfatimii dirasat tarikhiatun, maktabat madbuli, alqahirati, ta1, 1427m/ 2007m.
v mahmud tymur:
74-'alfaz alhadarat lieam 1971ma, majalat allisan alearbi, 1392h/ 1972m.
v nriman eabd alkrim:
75-almar'at fi misr fi aleasr almamluki, alhayyat aleamat lilkitabi, al'iiskandiriati, 1993m.